Kim była Natalia Lach-Lachowicz?

Pionierka sztuki feministycznej i konceptualizmu

Natalia Lach-Lachowicz, znana szerzej jako Natalia LL, była postacią absolutnie kluczową dla polskiej sztuki konceptualnej i neoawangardy. Urodzona w 1937 roku, zrewolucjonizowała sposób myślenia o sztuce w Polsce, stając się pionierką sztuki feministycznej i odważnie eksplorując granice medium fotograficznego, performance’u i wideo. Jej innowacyjne podejście do sztuki pojęciowej, gdzie treść i idea dominowały nad formą, wywarło niezatarty wpływ na kolejne pokolenia artystów. Natalia LL była artystką intermedialną, nieustannie poszukującą nowych środków wyrazu, by badać ludzką tożsamość, ciało i jego kondycję w świecie coraz bardziej zdominowanym przez konsumpcję.

Życie i twórczość Natalii LL

Natalia Lach-Lachowicz rozpoczęła swoją artystyczną podróż od studiów w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu w latach 1957–1963. Już od wczesnych lat swojej kariery wykazywała się analityczną postawą i pasją do eksperymentów w sztuce pojęciowej. Od 1964 roku aktywnie działała jako członkini Związku Polskich Artystów Fotografików (ZPAF), co podkreślało jej silne powiązania z fotografią, choć jej twórczość znacznie wykraczała poza tradycyjne ramy tego medium. W swojej bogatej i zróżnicowanej twórczości Natalia LL zajmowała się grafiką, malarstwem, performancem, filmem eksperymentalnym, wideo, instalacją, fotografią i rzeźbą. W latach 80. XX wieku jej prace nabrały bardziej ekspresyjnego charakteru, poruszając głębokie wątki filozoficzne, magiczne i religijne, co pokazuje ewolucję jej artystycznego języka.

Przełomowa działalność artystyczna Natalii Lach-Lachowicz

Badanie granic sztuki i tożsamości

Kluczowym elementem przełomowej działalności artystycznej Natalii LL było badanie granic sztuki i tożsamości, ze szczególnym uwzględnieniem tożsamości kobiety w patriarchalnym społeczeństwie. Jej prace często eksplorowały ciało, jego cielesność, seksualność i rolę w kulturze konsumpcyjnej. Natalia LL była jedną z pierwszych artystek w Polsce, która tak odważnie i konsekwentnie podejmowała tematykę sztuki feministycznej, kwestionując tradycyjne role płciowe i społeczne oczekiwania wobec kobiet. Jej twórczość cechowała się analitycznym podejściem do problemów społecznych i psychologicznych, co czyniło jej prace nie tylko artystycznie innowacyjnymi, ale również głęboko prowokującymi do refleksji.

Cykle „Sztuka konsumpcyjna” i „Sztuka postkonsumpcyjna”

Szczególne uznanie przyniosły Natalii Lach-Lachowicz jej ikoniczne cykle prac, takie jak „Sztuka konsumpcyjna” (1972–1975) oraz „Sztuka postkonsumpcyjna” (1975). Te nowatorskie w swojej formie i treści projekty, często realizowane w technice wideo i fotografii, stanowiły przenikliwy komentarz do rosnącej kultury konsumpcjonizmu i jej wpływu na ludzką psychikę oraz relacje międzyludzkie. Instalacja wideo „Sztuka konsumpcyjna” zyskała szczególny rozgłos, nawet stając się przedmiotem kontrowersji i protestów w 2019 roku, kiedy to została czasowo usunięta z Muzeum Narodowego w Warszawie w wyniku nacisków. Ta sytuacja jedynie podkreśliła siłę przekazu i aktualność dzieł Natalii LL.

Wrocław i galeria Permafo

Wrocław odegrał niezwykle ważną rolę w życiu i twórczości Natalii Lach-Lachowicz. W 1970 roku, wraz z mężem Zbigniewem Lachowiczem, współzałożyła galerię i grupę Permafo, która funkcjonowała jako prężne centrum sztuki konceptualnej i neoawangardowej do 1981 roku. Permafo stało się miejscem spotkań artystów, prezentacji nowatorskich dzieł i wymiany myśli, przyczyniając się do rozwoju polskiej sztuki pojęciowej. Działalność wrocławskiej galerii, a także silne powiązania artystki z tym miastem, stanowiły ważny element jej artystycznej biografii i rozwoju polskiego środowiska artystycznego.

Dziedzictwo i uznanie

Nagrody i wyróżnienia

Natalia Lach-Lachowicz za swoją wybitną twórczość i znaczący wkład w polską sztukę została wielokrotnie doceniona prestiżowymi nagrodami i wyróżnieniami. W 2007 roku została uhonorowana Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, co stanowiło oficjalne uznanie jej dorobku. Kolejnym ważnym wyróżnieniem była Nagroda im. Katarzyny Kobro przyznana w 2013 roku, podkreślająca jej znaczenie w kontekście sztuki współczesnej. W 2018 roku artystka otrzymała również prestiżową Rosa Schapire Art Prize, co świadczyło o międzynarodowym uznaniu jej twórczości. Te nagrody są dowodem na trwałe miejsce, jakie Natalia LL zajmuje w historii sztuki.

Archiwum Natalii LL i Fundacja ZW

Po śmierci artystki w 2022 roku, jej bogate dziedzictwo artystyczne zostało starannie zachowane i jest nadal aktywnie promowane. Archiwum Natalii LL działa od stycznia 2019 roku przy Fundacji ZW w Toruniu, gromadząc i udostępniając dokumentację jej prac, materiały badawcze i inne cenne zasoby. Fundacja ZW stała się instytucją zarządzającą prawami do jej sztuki, dbając o jej popularyzację i dostępność dla przyszłych pokoleń. Działania te są kluczowe dla zachowania pamięci o Natalii LL jako ikonie polskiej sztuki konceptualnej i feministycznej.

Odejście i pamięć o artystce

Z głębokim żalem żegnamy wybitną artystkę Natalię Lach-Lachowicz (1937–2022), która odeszła w wieku 85 lat we Wrocławiu. Jej śmierć była znaczącą stratą dla polskiej i światowej sceny artystycznej. Jednakże pamięć o Natalii LL jest żywa, a jej twórczość nadal inspiruje i prowokuje do refleksji. Jej prace znajdują się w kolekcjach najważniejszych muzeów na świecie, takich jak Centre Pompidou w Paryżu, Muzeum Narodowe we Wrocławiu czy Muzeum Sztuki w Łodzi, co świadczy o jej uniwersalnym i ponadczasowym znaczeniu. Fundacja ZW oraz Archiwum Natalii LL kontynuują jej misję, dbając o to, by jej innowacyjne podejście do sztuki i odważne eksplorowanie tematów tożsamości, ciała i konsumpcji pozostały dostępne i doceniane.

Dawid Jabłonowski

Cześć, jestem Dawid Jabłonowski i piszę artykuły na portalu radoscrodzicielstwa.pl. Piszę o wszystkim, od celebrytów, przez najnowsze wiadomości i wydarzenia na świecie, po tematykę związaną z rodzicielstwem.